PREEK VAN PASTOOR/PLEBAAN R. WAGENAAR, GEHOUDEN OP ZONDAG 26 FEBRUARI 2023 IN DE ST. JOZEFKATHEDRAAL TE GRONINGEN.

Eerste Zondag van de Veertigdagentijd – A

Over weerstand bieden aan bekoringen en beproevingen, daarover gaan de Lezingen uit de Heilige Schrift op deze eerste Zondag van de Veertigdagentijd.

We hoorden over de schepping en in het bijzonder van de eerste mensen door God, die hen alles geeft in een prachtige ordening en schoonheid, met een vrije wil en een opdracht, om al dat goeds van de schepping verder uit te bouwen. Alles is voor hun, behalve die éne boom – en dus gaat het om die boom, zo’n herkenbaar gegeven.

Ik gaf lang geleden een lift aan een student met een rits ringetjes in zijn oor. Waarom heb je dat, vroeg ik. Nou, zei hij, ik heb een hele vrije opvoeding gehad, mocht eigenlijk alles, alleen had mijn vader gezegd: geen ringetjes in je oor. Toen ging hij studeren, was hij vrij. Zo is de mens, met een dubbelzinnig karakter handelend. In een volkse beeldspraak wordt ons de mens getekend, bestemd voor het goede, geneigd tot het kwade. In ieder mens schuilt een Adam, die bezwijkt onder de aantrekkelijkheid van het kwaad.

De H. Augustinus zegt in zijn belijdenissen, dat hij tijdens zijn zondig leven niet besefte, wat het was bekoord te worden. Maar vanaf het moment, dat hij de duivel de rug toe wilde keren, kreeg hij het met hem aan de stok. Het werd een vijf jaar durende strijd. Ik worstelde in mijn ketenen, zegt hij. De ene dag overwon ik, de volgende dag lag ik weer op de grond. Tenslotte gaf de goede God mij de genade van de overwinning. De grote bekeerling in de negentiende eeuw, nu de Heilige John Henry Newman, zegt in een overweging: Wat is het vreemd, maar wat is het ook waar, dat al mijn natuurlijke neigingen gericht zijn op traagheid, onmatigheid, verwaarlozing van de vroomheid en het gebed, op liefde voor de wereld, niet op liefde voor U, mijn Heer en God. Het is de slavernij van de zonde.

Paus Pius XII zei in 1946, kort na de oorlog, dat dé zonde van de twintigste eeuw was, dat er geen zondebesef meer was. Het goede kan niet bestaan, als het kwade niet ook bestaat. Iets heeft pas betekenis door het tegendeel, dat de mens ervaart. Denk aan Augustinus, die aanvankelijk God niet kende, maar pas in zijn weg naar Hem begreep, wat bekoring was. Het kwaad is niet alleen buiten ons, in de collectiviteit, omstandigheden, opvoeding etc.

Ieder mens heeft een geweten, een stem in ons, Gods stem. Dat is niet mijn stem, die goed wil praten, wegduwen, die anderen de schuld geeft. Die stem overheerst gemakkelijk.

Echter, als we naar die andere, zachtere stem van God in ons willen luisteren, dan horen we heel helder, dit is goed en dat is verkeerd. En zelfs, als iets goed lijkt, kan er nog een dubbele bodem zijn van eigenbelang. En natuurlijk moeten we er vervolgens naar handelen.

Zondebesef is eigen aan de godsdienst, eenvoudig en zuiver. Er is niets mis met een gezond zondebesef. Het is inzien, dat we allemaal onvolmaakt zijn. Ook de Paus biecht. Verlies van zondebesef heeft ons niet gelukkiger gemaakt, eerder harder ten aanzien van zondenplegers in de publieke opinie.

Het is beseffen, dat de grens tussen goed en kwaad niet naast ons loopt, maar door ons heen.

En ook, dat er altijd verzoening mogelijk is. God alleen kan echt vergiffenis schenken, die tenslotte ook de Vader is van die ander.

Christus heeft ons een prachtig Sacrament nagelaten, waarin Hij ons vergeving schenkt en ons opheft in de waardigheid, die wij als Zijn schepsel hebben en wij een nieuw begin kunnen maken. De Biecht noem ik wel eens een innerlijke douche. En ik ben ervan overtuigd, dat het gros van de mensen op de wachtlijsten van psychologen en psychiaters dat bevrijdende Sacrament behoeven.

Zoals de Veertigdagentijd, op weg naar Pasen, hét feest van onze verlossing, ons allen daartoe uitnodigt.

Dat het een bevrijdende, zegenrijke tijd voor allen moge zijn.

Amen